Verschillen tussen Kantonees en Mandarijn leren

Mijn ervaring met het leren van Mandarijn is redelijk uniek vergeleken met de andere studenten bij LTL. Ik heb in de jaren ’90 in Hong Kong gewoond en heb redelijk vloeiend Kantonees leren spreken. Tegen de tijd dat ik weg ging uit Hong Kong dachten sommige mensen dat ik Chinees was als ik ze aan de telefoon had – hoewel ze meestal wel dachten dat ik van het vasteland kwam en naar Hong Kong was verhuisd. Het is extreem moeilijk om een perfecte uitspraak te hebben in het Kantonees als je niet bent opgegroeid in een omgeving waar je van jongs af aan aan de tonen bent blootgesteld!

Je kan online op veel vinden over de verschillen tussen Kantonees en Mandarijn, dus ik zal alleen wat basics noemen. Het eerste grote verschil is het gebrek aan een Romanisatiesysteem (pinyin/pingyam) waar iedereen het over eens is. Ik heb het geleed met het Yale systeem, wat het meest gebruikte systeem is op de universiteiten van Hong Kong. (Het oude Britse systeem wat nog steeds gebruikt wordt voor locatienamen, etc. in Hong Kong is hopeloos onnauwkeurig.) Hoewel veel Mandarijn sprekers in staat zijn om Chinese woorden in pinyin te schrijven, ben ik in Hong Kong geen enkele Kantonees spreker tegen gekomen (behalve dan de taaldocenten) die enig idee hebben hoe ze een Kantonees woord in pingyam moeten schrijven of welke toon een woord is.

De meeste mensen geven de tonen aan als het grootste verschil tussen Kantonees en Mandarijn. Kantonees heeft drie verschillende toonsoorten (laag/midden/hoog) met vlakke tonen en stijgende/dalende tonen tussen de toonsoorten (maar geen “boomerang” toon, zoals in het Mandarijn). Hoewel sommige mensen zeggen dat er negen tonen zijn, zijn sommigen hiervan zeer subtiele varianten van de zes hoofdtonen. Het Yale systeem heeft er officieel zeven, maar omdat de “hoog dalende” toon praktisch niet meer bestaat, zijn het er eigenlijk zes.

Het laatste grote verschil is het gebrek aan geschreven Kantonees. Kantonees en Mandarijn zijn technisch gesproken alleen maar verschillende dialecten van dezelfde taal. Maar er worden toch wel karakters voor gesproken Kantonees gebruikt in stripboeken en andere informele schriften. Dit zijn eigenlijk gewoon homofonen (twee woorden die hetzelfde klinken, maar een andere betekenis hebben) van “officiële” karakters met een “kou”/mond karakter er voor. Je zal ze over het algemeen niet in boeken tegenkomen, maar ze bestaan wel. Maar er zijn significante verschillen tussen gesproken Kantonese grammatica en Mandarijn – waarvan ik er veel nu pas ontdek!

Terug naar mijn persoonlijke verhaal. Na Chinees te studeren aan de universiteit werd mijn Chinees niet meer beter en ging mijn Kantonees verder achteruit. Ik maakte een paar korte reisjes naar Beijing voor mijn werk en studie, die mij eraan herinnerden hoe leuk ik het vond om Chinees te studeren. Maar ik wist ook altijd dat ik meer tijd moest doorbrengen in een omgeving waarin ik omringd werd door de taal, wou ik zekerder worden in het spreken van Mandarijn. Uiteindelijk kwam het zo uit dat ik twee maanden in Beijing kon verblijven, en dat is hoe ik bij LTL terecht ben gekomen. Twee maanden is bij lange na niet genoeg, maar het is een begin.

Het leren van Mandarijn ná het leren van Kantonees is redelijk frustrerend geweest. Maar voordat ik daar verder op in ga zal ik eerst vertellen hoe ik Kantonees heb geleerd. Voordat ik in Hong Kong aankwam, heb ik twee maanden lang een extreem intensieve basistraining gevolgd – 8 uur per dag in een kleine klas van ongeveer 10 studenten. Hiervoor was de film Wayne’s World (“你好靓啊!”) mijn enige eerdere blootstelling aan het Kantonees!

De focus van mijn studie was gesproken Kantonees, dus ik leerde in het begin geen karakters – alleen maar pingyam. Toen ik uit het vliegtuig stapte in Hong Kong kon ik alleen maar de meest basis dingen zeggen. Maar wat erger was, is dat wat er tegen me terug werd gezegd volledig onverstaanbaar was op de volle snelheid van het dagelijkse leven.  Ik was echter vastberaden en woonde in de New Territories, dus was volledig ondergedompeld in de taal. Ik sprak dagelijks met de lokale inwoners van Hong Kong en had mezelf het doel gesteld om minstens een uur per dag zelfstandig te studeren. Ik leerde mezelf de taal aan en een grote frustratie hierbij was het gebrek aan hulpmiddelen.

Het aantal online en offline hulpmiddelen voor het studeren van Mandarijn is overweldigend. Naast de boeken die ik in mijn lessen bij LTL gebruik, gebruik ik ook constant Pleco – of het nou is om dingen op te zoeken, flash cards te gebruiken of karakters op te zoeken (met name op menukaarten!). Naast nog een aantal andere apps, ben ik ook geabonneerd op een Chinese podcast website.

Toen ik in Hong Kong zat waren er echter veel minder opties. Ik gebruikte de boekenserie “Speak Cantonese”, die decennia geleden geschreven was. De versie die ik in de jaren ’90 gebruikte bevatte allerlei ouderwetse taal en uitdrukkingen. Ik had een doos van 1000 (geprinte!) flash cards die ik gebruikte toen ik de karakters begon te leren en ik gebruikte mijn pingyam woordenboek de hele tijd. De eerste die ik had viel zelfs uit elkaar doordat ik ‘m zoveel gebruikte. (Nu valt mijn iPhone batterij gewoon de hele tijd uit.)

Het duurde ongeveer zes maanden voordat ik de taal echt hoorde. Daarmee bedoel ik dat ik de tonen daadwerkelijk kon horen en genoeg pingyam kende om het woord op te schrijven als ik het niet begreep. Zo kon ik het later opzoeken (in een boek!). In het begin luisterde ik herhaaldelijk naar een cassettebandje (!) met Kantonese geluiden en tonen en nam ik mijn eigen stem op om te horen hoe ik klonk. Ik spendeerde uren aan het oefenen met mijn 1000 flash cards en de vele honderden extra kaartjes die ik zelf had gemaakt om het juiste pingyam voor de woorden te onthouden – zelfs al sprak ik ze nog niet erg goed uit.

Na ongeveer een jaar studeren en dagelijks praten met mensen begon ik redelijk vertrouwen te krijgen in mijn vermogen om te communiceren in het Kantonees. Ergens rond die tijd ontdekte ik ook het meest geweldige Kantonese boek: Cantonese: A Comprehensive Grammar van Stephen Matthews en Virginia Yip, oorspronkelijk gepubliceerd in 1994 en geüpdatet in 2010. Dit speelde een zeer belangrijke rol in het verbeteren van mijn Kantonees, aangezien de grammaticalessen in Speak Cantonese schaars en onvolledig waren. (Het grammaticaboek heeft ook een geweldige introductie over de onderwerpen die ik hierboven besproken heb: Kantonese tonen, pingyam systemen en de verschillen tussen Mandarijn en Kantonees. Je kan die allemaal gratis lezen op Amazon met de “Look inside” functie!)

Zoveel jaren later naar Beijing komen om Mandarijn te studeren is behoorlijk frustrerend geweest. Ik ben nu één maand bezig en heb nu eindelijk het gevoel dat ik de verschillende geluiden en tonen goed hoor. De grootste uitdaging is simpelweg dat ik niet de juiste uitspraak (of de juiste tonen) heb geleerd voor Mandarijnse woorden die ik ken (of ooit kende!) in het Kantonees. Vaak weet ik wat ik wil zeggen en ken ik ook de meeste woorden, maar komt het er allemaal gewoon niet goed uit. Ook ben ik er achter gekomen dat het meestgebruikte woord in Beijing vaak het minder gebruikte woord in het Kantonees is – of een heel ander woord. (Ik gebruikte in een restaurant bijvoorbeeld het verkeerde woord voor “lepel”; gelukkig begrepen ze mijn gebaren wel.)

Er zijn wat nuttige tips en trucs voor het aanpassen van de Kantonese uitspraak en tonen naar het Mandarijn. Woorden in het Kantonees die niet op een medeklinker eindigen hebben een voorspelbare toon in het Mandarijn. Hoge toon wordt 1, Laag dalend wordt 2, Laag en Midden stijgend worden 3, en laag en midden vlak worden 4. (Bijvoorbeeld   车牌 : ch paih – hoge toon en laag dalend worden respectievelijk 1e en 2e tonen in het Mandarijn: ch pi.) Maar er zijn natuurlijk ook uitzonderingen en je kan er gewoon niet omheen om simpelweg de juiste tonen en uitspraak uit je hoofd te leren – hetzij door het te oefenen, dan wel door het zo vaak te horen dat het blijft hangen. Dit was toen ik nog een tiener was in Hong Kong een stuk makkelijker voor me dan nu!

Bij LTL volg ik alleen privélessen. Mijn leesvaardigheid is veel verder ontwikkeld dan mijn spreekvaardigheid. Daarom was het niet logisch om in een gevorderde groep te zitten waarbij ik het spreken niet bij kon houden, of in een beginnersgroep waar ik alle karakters en grammatica al kende. Mijn docenten zijn extreem flexibel en meegaand wat betreft de lesstof. Naast het studieboek hebben we ook samen de krant gelezen, de luisterstukken van HSK oefenexamens gedaan en gesproken over onderwerpen die me interesseren. (Met name film en televisie, aangezien dat mijn professionele achtergrond is.) Dit werkt goed en geeft me nieuwe vocabulaire om te bestuderen, terwijl ik de woorden die ik uit het Kantonees ken uitvogel in het Mandarijn.

Ik heb wel het gevoel dat het een ongelofelijk voordeel is dat ik Kantonees heb gestudeerd voor Mandarijn. Ik heb al veel tekens heb geleerd in Hong Kong (al zij het traditioneel in plaats van versimpeld). Vandaar dat ik vaak bekende dingen opnieuw leer, in plaats van dat ik helemaal vanuit het niets moet beginnen.

Maar wat me misschien nog wel het meeste heeft geholpen vanuit de tijd dat ik Kantonees leerde in Hong Kong, is dat ik niet bang ben om fouten te maken! Iedereen die Chinees studeert herkent wel die lege blik op het gezicht van mensen als je tegen ze praat. Je weet dat ze geen idee hebben wat je zegt – zelfs al knikken ze en doen ze alsof ze het wel verstaan! In Hong Kong gingen de mensen er nog meer dan in Beijing van uit dat ik geen Kantonees sprak. Ik moest mezelf dus echt dwingen om mijn mond open te doen. Zeker aangezien de kans dat ze überhaupt luisterden zo klein was en de kans dat ze me verstonden nog kleiner. Maar dat gaf wel een extra fijn gevoel als ze het wel verstonden.

Ik heb nog een lange weg te gaan in het leren van Mandarijn, maar naar LTL komen is precies wat ik nodig had om me op weg te helpen en me te motiveren om te blijven leren.

Gareth Wilson

Een aantal nuttige hulpmiddelen voor sprekers van het Kantonees die Mandarijn willen leren kunnen gevonden worden op Chinese-lessons.com.

Gareth zit momenteel midden in zijn acht weken durende Intensieve Privélessen Mandarijn en woont in een aparthotel in Beijing.

LTL biedt speciale cursussen Mandarijn voor sprekers van het Kantonees in Beijing.

Meer van LTL?

Als je meer wilt horen van LTL Mandarin School, meld je dan aan voor onze nieuwsbrief! Hierin geven we je handige tips voor het leren van Chinees, nuttige apps om de taal te leren en houden we je op de hoogte van alles wat er gebeurt op onze LTL scholen. Meld je hieronder aan en wordt onderdeel van onze steeds groeiende gemeenschap!